«Στο σκοτάδι» («Blind» – 2014 – Νορβηγία) του Εσκιλ Βογκτ. Σινεμά δημιουργού! Ο 50χρονος σεναριογράφος Εσκιλ Βογκτ ξεγυμνώνει με καλοακονισμένο βλέμμα τη σκανδιναβική κοινωνική πραγματικότητα, της καταναγκαστικής μοναξιάς, των άγριων ενστίκτων και των κάθε λογής υποκατάστατων που καθιστούν τον εκπολιτισμένο Βορειοευρωπαίο πειθήνιο όργανο που καταναλώνει αμάσητα ό,τι του υποδεικνύουν οι πολυεθνικές, από γκάτζετς έως ιδεολογία…
«Κελί από χρυσάφι» («La Jaula De Oro» – 2013 – Γουατεμάλα) του Ντιέγκο Κεμάδα – Ντίεζ. Σπουδαία ταινία. Τραχιά, ασυμβίβαστη και σοκαριστική για τη μοίρα των μεταναστών. Η δύναμή της εντοπίζεται στον τρόπο που ντοκιμαντέρ και μυθοπλασία αλληλοτροφοδοτούνται και αλληλοξεγελώνται, έχοντας αποφασίσει να αναδείξουν και καταδείξουν την ωμότητα της πραγματικότητας.
«Ενα Περιστέρι Εκατσε σε Ενα Κλαδί Συλλογιζόμενο την Υπαρξή του» («A Pigeon Sat on a Branch Reflecting on Existence» – 2014 – Σουηδία) του Ρόι Αντερσον. Ο σκηνοθέτης ξέρει ακριβώς τι θέλει, γι’ αυτό πέρασε από τον ρεαλισμό των πρώτων του φιλμ στην αφαίρεση που οδηγεί κατευθείαν στην ουσία των πραγμάτων. Η χωρίς συμβιβασμούς τέχνη του, με το μακάβριο καταγγελτικό χιούμορ και τη βιρτουόζικη αφηγηματική οπτική, σκιτσάρει ένα είδος μεγάλης τέχνης που αξιώνει περίοπτη θέση στην ιστορία του σουηδικού – τουλάχιστον – κινηματογράφου.
«Ιντα» («IDA» – 2013 – Πολωνία) του Πάβελ Παβλικόφσκι. Σπάνιας ομορφιάς ασπρόμαυρη ταινία, αυστηρή, με απόλυτο πρωταγωνιστή την κάμερα, φλερτάρει με τη νοσταλγική εικόνα του ευρωπαϊκού σινεμά τέχνης της δεκαετίας του ’60, με τον Μπρεσόν και τον Ντράγιερ.
«Το ανθρώπινο κεφάλαιο» («Il Capitale Umano» – 2013 – Ιταλία) του Πάολο Βιρτσί. Ανάγλυφο πορτρέτο του έτοιμου για όλα μικροαστού, που ονειρεύεται ένταξη στους υψηλούς κύκλους και ψάχνει ευκαιρία για μεγάλες μπίζνες, αλλά και του αστού, του καπιταλιστή – αμφότεροι ως τύποι κοινωνικής συμπεριφοράς και σχέσεων μεταξύ τους.
«’71» (2013 – Μ. Βρετανία) του Γιαν Ντεμάνζ. Πολιτικό θρίλερ με την απόδραση του τραυματισμένου Αγγλου στρατιώτη να υφαίνεται με τις ίντριγκες του ΙΡΑ και το διπλό παιχνίδι των βρετανικών υπηρεσιών ασφάλειας. Ιδιότυπο μάθημα ιστορίας για το έτος 1971 στη Β. Ιρλανδία με περιγραφή που εντυπωσιάζει λόγω λεπτομερειών και αναπαραστατικής σκηνογραφίας.
«Ησυχες μέρες» («Las horas muertas» – 2013 – Μεξικό) του Ααρον Φερνάντες Λεσούρ. Μαγικός ρεαλισμός σε τόνους τουρκουάζ η μικρή, απλή αισθησιακή ταινία που αναπνέει και αφηγείται για την ανία χωρίς να την προκαλεί… Η υγρασία στην ατμόσφαιρα και το γλυκό εφηβικό μούδιασμα δε γίνονται ποτέ συνώνυμα της πλήξης.
«Η ζωή είναι ωραία με τα μάτια κλειστά» («Vivir Es Facil con los Ojos Cerrados» – 2013 – Ισπανία) του Νταβίντ Τρουέμπα. Iσπανικό «road movie». Αυστηρό, αυθεντικό, ζεστό, ανθρώπινο δράμα στο λυκόφως της νιότης. Το ταξίδι της ετερόκλητης συντροφιάς στην αγροτική, πάμπτωχη Αλμερία, μετουσιώνεται σε ταξίδι περισυλλογής και αυτογνωσίας. Φιλμικό κείμενο χωρίς δραματικά και χρονικά «κόλπα».
«Λευκός θεός» («White God» – 2014 – Ουγγαρία) του Κορνέλ Μουντρούτσο. Κοινωνική αλληγορία η περιγραφή της εκμετάλλευσης και έπεται η εκδικητική φαντασίωση άλλως λυτρωτικός οραματισμός. Στην καπιταλιστική, «ελεύθερη» πλέον Ουγγαρία, το κοινωνικό χάσμα ανάμεσα σε εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενους αυξάνεται συνεχώς, ενώ περιορίζεται η ελευθερία λόγου. Ετσι, η χρήση του σκύλου – ως μεταφορά των καταπιεζόμενων φυλετικά και ταξικά – δεν είναι ασυνήθης. .. Η εκκωφαντική σαφήνεια των συμβολισμών μεταφέρει μια ατράνταχτη οικουμενικότητα.
«The Lunchbox: Παραδόσεις αγάπης» («The Lunchbox» – 2013 – Ινδία) του Ρίτες Μπάτρα. Πολύτιμος λίθος η εικονογραφημένη αυτή επιστολογραφία, μοσχοβολά μυρωδικά καρυκεύματα, μικρά καθημερινά πράγματα και λίγο ινδικό συναισθηματικό μελόδραμα. Η ταινία ακινητοποιείται, αιωρείται και στοχάζεται… προσωπογραφώντας δύο μοναχικά άτομα με ξεθωριασμένα όνειρα, στο χάος του αμέτρητου κοινωνικού μωσαϊκού στη Βομβάη.
«Σε λάθος χρόνο» («Locke» – 2013 – Μ. Βρετανία) του Στίβεν Νάιτ. Ασκηση στη δραματουργία αυτή η συγκλονιστική και καλοφτιαγμένη νοητική κατασκευή. «Θέατρο του ενός» αυτό το road movie, το ταξίδι με αυτοκίνητο για το Λονδίνο που διαρκεί μία ώρα και είκοσι λεπτά με την ίντριγκα να πηγάζει από την απαράβατη υπόσχεση που ο οδηγός έχει δώσει στον εαυτό του… Να μη γίνει ποτέ σαν τον πατέρα του.
«Ο Μίτος της Αριάδνης» («Au Fil d’Ariane» – 2014 – Γαλλία) του Ρομπέρ Γκεντιγκιάν. Η φανταστική περιπέτεια της Αριάν βουτηγμένη στη φρεσκάδα της νοσταλγίας και την απόλαυση της γεύσης της. Η γκαλερί των εκκεντρικών πορτρέτων με τους δρόμους τους να διασταυρώνονται, συνθέτουν τον καμβά του φαντασιακού κόσμου του Γκεντιγκιάν που διατηρεί εμφανώς ομφάλιο λώρο με το γαλλικό ποιητικό ρεαλισμό και εκλεκτικές συγγένειες σε μεμονωμένα στοιχεία, ατμόσφαιρα και κλίμα με το «Λιμάνι των Απόκληρων» (Le quai des brumes) (1938), του Μαρσέλ Καρνέ, καθώς η απλότητα στις μελωδίες του Ζαν Φερά παντρεύεται αρμονικά με την επιτήδευση του Μπρεχτ.
«38 Μάρτυρες» («38 Temoins» – 2012 – Γαλλία) του Λούκα Μπελβό. Παθιασμένη ταινία νουάρ χειρίζεται το δύσκολο θέμα της συνείδησης, της συλλογικής ενοχής και της ατομικής ευθύνης, αναδεικνύοντας σημαντικές πολιτικές και φιλοσοφικές διαστάσεις. Γκρίζα και δυστοπική η Χάβρη του Μπελβό, θλιβερό φάντασμα το λιμάνι, παραδομένο στους Κινέζους επενδυτές. Οι άνθρωποι μόνοι, αποξενωμένοι και αξιολύπητα τρομαγμένοι. Αυτάρκεις, αφού είναι δύσπιστοι προς τους πάντες. Αποστρέφονται την ανθρώπινη επαφή και δεν επιθυμούν ούτε να «πάρουν», ούτε να «δώσουν»…
«Ο εγωιστής γίγαντας» («The Selfish Giant» – 2013 – Μ. Βρετανία) της Κλίο Μπάρναρντ. Τραχύς κοινωνικός ρεαλισμός στο πλαίσιο ενός κόσμου καταπληκτικά σύγχρονου και ταυτόχρονα ολότελα αναχρονιστικού. Πικρό κοινωνικό σχόλιο για το αγγλικό προλεταριάτο. Δυο ανήλικοι από φτωχόσπιτα που τα δέρνει ανέκαθεν η ανεργία, αφήνουν το σχολείο να δουλέψουν, μαζεύοντας παλιοσίδερα για ένα άπληστο αφεντικό, με ένα κάρο, σύμβολο του περασμένου αιώνα, εκεί που μας πέταξε ο υπαρκτός καπιταλισμός… Ταινία της μεγάλης ρεαλιστικής παράδοσης του αγγλικού σινεμά, με κοινωνική συνείδηση.
«Ομάρ» («Οmar» – 2013 – Παλαιστίνη) του Χανί Αμπού – Ασάντ. Παλαιστινιακό ιδιοφυές, νευρικό και νεανικό πολιτικό θρίλερ, με συμπαγές σενάριο που δε μπάζει από πουθενά και κρύβει πτυχές με εκπλήξεις, έως την τελευταία στιγμή… Η ταινία εμπλέκει τη μεγάλη Ιστορία της ισραηλινής κατοχής με τη μικρή, την προσωπική, χωρίς ποτέ να χάνει το νήμα της ίντριγκας. Το θέμα δεν προσεγγίζεται με όρους πολιτικούς, ωστόσο η πολιτική διαπερνά τα πάντα. Εδώ η νεανική εξέγερση δεν έχει σχέση με το ρομαντικό αναρχισμό των πλουσίων, αλλά με την ντοκουμενταρίστικη σχεδόν, καθημερινότητα στα Κατεχόμενα…
«Αίσθηση αμαρτίας» («A Touch of Sin» – 2013 – Κίνα) του Ζία Ζανγκ-κε. Τέσσερις ιστορίες συνθέτουν το αποκαλυπτικό πορτρέτο της σύγχρονης Κίνας της οικονομίας της αγοράς που βράζει από υπόγειες εντάσεις. Ο σκηνοθέτης ξεσκεπάζει το «πώς» γεννήθηκαν οι πλούσιοι, το «γιατί» συνεχώς πληθαίνουν καθώς και το «γιατί» παραμένουν πλούσιοι. Τα αίτια καταγράφει με σαφήνεια ο σκηνοθέτης στο σελιλόιντ, στο εισαγωγικό επεισόδιο που αποκτά ακριβώς γι’ αυτόν το λόγο «ειδικό βάρος» και λειτουργεί ως βάση των υπόλοιπων τριών που ακολουθούν. Η ταινία αξιοποιεί την παράδοση wuxia, ιστορίες δηλαδή απλών ανθρώπων, που οι περιστάσεις μετατρέπουν σε πολεμιστές ενάντια στην αδικία.
«Σκουριασμένη Πόλη» («Out of the Furnace» – 2013 – ΗΠΑ) του Σκοτ Κούπερ. Ατμόσφαιρα πικρή, καλύπτει την επαρχιακή κωμόπολη όπου λιγοστά φουγάρα εργοστασίων καπνίζουν ακόμα. Ο Κούπερ φιλμάρει την Αμερική των φτωχών, των κολασμένων, την πραγματική δηλαδή όψη του αμερικανικού ονείρου και τη σιγοντάρει με τη φωνή του Μπρους Σπρίνγκστιν που τραγουδά βραχνά, το κουράγιο της εργατικής τάξης. Γιατί, όπου τα ψηλά φουγάρα σταματούν να καπνίζουν, ξεφυτρώνει κάθε λογής εγκληματικότητα όπως άγρια στοιχήματα στη ζούγκλα της κερδοφόρας νόμιμης παρανομίας… Αμερικανικό κοινωνικό σινεμά με όποιες αδυναμίες… Ακαδημαϊκό, έντιμο, εγκλωβισμένο ωστόσο στα στερεότυπα της ατομικότητας.
«Στιγμές στη ζωή ενός ήρωα» («An Episode in the Life of an Iron Picker» – 2013 – Βοσνία Ερζεγοβίνη) του Ντάνις Τάνοβιτς. Η περιπέτεια μιας ανασφάλιστης γυναίκας του λαού, στην κατεστραμμένη πια, βιβλικής φτώχειας, Βοσνία. Στη μετα – γιουγκοσλαβική, Βοσνία των τυχερών «εκπολιτισμένων» από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, το να είσαι ανασφάλιστος, συνιστά δικό σου πρόβλημα… Διότι συνιστά αγκύλωση του παρελθόντος να θεωρείς την υγεία και τα φάρμακα, κοινωνικά αγαθά…Στην ελεύθερη αγορά, αγαθά (δωρεάν) δε χωρούν… Υπάρχουν μόνο εμπορεύματα, τα οποία κυκλοφορούν ελεύθερα… Κι εσύ είσαι ελεύθερος να τα αγοράσεις ή να μην τα αγοράσεις… Εάν δεν μπορείς να αγοράσεις μια «Mercedes», είναι πρόβλημά σου… Η «Mercedes» πάντως, κυκλοφορεί ελεύθερα! Το ίδιο ισχύει και για την «Υγεία». Βεβαίως και υπάρχει και διατίθεται ελευθέρως… Τώρα, εάν εσύ, δεν μπορείς να την αγοράσεις… αυτό είναι άλλο… Και παρακαλώ, μη συγκρίνετε τα παραπάνω «ποταπά» με την ελευθερία που προσφέρει σε όλους ο καπιταλισμός… Η ελευθερία είναι ό,τι σπουδαιότερο έχει ο άνθρωπος…
«Διασταυρούμενες ζωές» («Krugovi» – 2013 – Σερβία) του Σρεντάν Γκολούμποβιτς. Βαθιά γειωμένο στο παρόν, σπουδαίου λόγου, γλώσσας και ωριμότητας, σινεμά, με την «ανθρώπινη φύση» στην καλύτερη και χειρότερή της εκδοχή. Χωμένη ως τα μπούνια στην αλήθεια η λακωνική αφήγηση, ξεφλουδίζει με σοφές αφηγηματικές στρατηγικές, στρώμα – στρώμα την ατομική (του πολίτη) και προσωπική (του ανθρώπου) ενοχή – που με τη μη-παρέμβαση / επέμβασή τους, λόγω φόβου – άφησαν αβοήθητο τον μόνο άνθρωπο που είχε το θάρρος να εναντιωθεί σε μιαν απάνθρωπη πράξη… Οι ηθικές διαστάσεις του μηνύματος ακουμπούν στη στάση ζωής, όπως ακριβώς την περιέγραψε κι ο Μπρεχτ στο πασίγνωστο ποίημά του. Ενα μήνυμα διαχρονικά επίκαιρο…
Καλή χρονιά και καλή σας θέαση!