Ζώντας κάποτε για αρκετά χρόνια στην Κεντρική Ευρώπη, κοροϊδεύαμε την τυπική αστική ευγένεια, γιατί εμείς διαθέταμε την από καρδιάς Ελληνική ευγένεια. Πουλούσαμε την «έξω καρδιά» Ελληνική κουλτούρα στους Ευρωπαίους, που τους βρίσκαμε τυπικούς και υποκριτές και επίσης βρίσκαμε υποκριτική την ευγένειά τους.
Κάποιοι Έλληνες δεν συναναστράφηκαν ποτέ με τους «βαρβάρους» και περιορίζονταν στις μεταξύ τους παρέες. Ευτυχώς δεν έκανα τέτοιο πράγμα για διάφορους λόγους. Έκανα φίλους «βαρβάρους», με κάλεσαν στα σπίτια τους, τους κάλεσα στο σπίτι μου. Τότε δεν διέκρινα κάποια πράγματα που τώρα μπορώ να δω καθαρά.
Εκείνη η αστική ευγένεια των κεντροευρωπαίων, που την επέβαλαν στον εαυτό τους, είχε νόημα. Εμείς οι «έξω καρδιά» Έλληνες κοροϊδεύαμε κάτι που θα έπρεπε να επιβάλλουμε στον εαυτό μας. Κοροϊδεύαμε γιατί για να σου μιλήσει κάποιος στον ενικό έπρεπε να του το επιτρέψεις και για να του μιλήσεις στον ενικό έπρεπε να σου το επιτρέψει.
Σε καλούσαν στο σπίτι τους και ακόμη σου μιλούσαν στον πληθυντικό. Εμείς οι «έξω καρδιά» Έλληνες μιλούσαμε στον ενικό χωρίς να μας δώσουν την άδεια γιατί «έτσι», γιατί θα επιβάλλαμε σε ξένη χώρα τη συμπεριφορά μας. Κάποιοι λίγοι καταλάβαμε ότι κάναμε λάθος και αλλάξαμε συμπεριφορά. Οι περισσότεροι έφυγαν από εκεί και ακόμη νόμιζαν ότι είμαστε ανώτερα όντα.
Στα σπίτια που πηγαίναμε μπορεί να ξαναπηγαίναμε, μπορεί και να μην ξαναπηγαίναμε, μπορεί να ταίριαζαν τα χνώτα μας, μπορεί και όχι. Οι κεντροευρωπαίοι σ’ αυτήν την τυπική αστική ευγένεια έχτιζαν πραγματικές φιλίες και πάνω απ’ όλα δεν επέτρεπαν στον εαυτό τους να κρύψει την αγνωμοσύνη του πίσω από καμιά πονηράδα του «έξω καρδιά»! Έκανα καλούς φίλους που με εκτίμησαν και τους εκτίμησα.
Αυτή η εξυπνάδα ότι δεν υπάρχουν τάξη και κανόνες στη συμπεριφορά, είναι Ελληνική πατέντα που δυστυχώς μπορεί να δημιουργήσει σχέσεις «έξω καρδιά», μπορεί όμως και να δημιουργήσει αγνωμοσύνη. Καθώς περνάν τα χρόνια, τόσο περισσότερο εκτιμώ την αστική ευγένεια των κεντροευρωπαίων. Είναι πράγματα που πρέπει να γίνονται και οφείλεις να τα επιβάλεις στον εαυτό σου.
Περνάνε τα χρόνια -ίσως να γίνομαι και ιδιότροπος- και αναπολώ τους κεντροευρωπαίους. Η αστική ευγένειά τους δεν ήταν τελικά τυπική. Ήταν ανθρώπινη με κανόνες. Η αστική τους ευγένεια ήταν η βάση της ευγένειας, η βάση της φιλίας. Η «έξω καρδιά» ευγένεια είναι η βάση μιας πολύ μεγάλης φιλίας, αλλά και μιας σχέσης που η αγνωμοσύνη θα θεωρείται φυσιολογική. Και η αστική ευγένεια χτίζει μεγάλες και αληθινές φιλίες. Η διαφορά της με την Ελληνική «έξω καρδιά» ευγένεια είναι ότι δεν αφήνει περιθώρια στην αγνωμοσύνη.
Αγαπάμε πολύ αυτόν τον τόπο και δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε πότε η αγάπη μας αφορά αυτόν τον τόπο και πότε αφορά τον εαυτό μας. Αυτός ο τόπος τον προηγούμενο αιώνα έβγαλε στρατιά συγγραφέων και ποιητών, αυτός ο τόπος είναι ευλογημένος και μπορεί να δώσει πολλά στην ανθρωπότητα, όταν θα καταλάβουμε ότι έχουμε να πάρουμε ακόμα περισσότερα από τους άλλους. Το πρώτο που έχουμε να πάρουμε είναι η αστική ευγένεια έτσι ώστε να μην φερόμαστε μερικές φορές ή πολλές φορές με αγνωμοσύνη στις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Αυτή η κεντροευρωπαϊκή αστική ευγένεια θα μας κάνει σίγουρα καλύτερους. Όχι χειρότερους.
Σ.