Εκδήλωση γενοκτονία “Παναγία Κρεμαστή”
3η ενότητα
Γενοκτονία και ξεριζωμός των Ελλήνων του Πόντου
«Συγκεντρωθήκαµε εδώ, σήµερα, για να τιµήσουµε τα χιλιάδες θύµατα της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισµού. Η 19η Μάη έχει ανακηρυχθεί από το 1994 ως «Ηµέρα Μνήµης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στο Μικρασιατικό Πόντο». Εκείνη την ηµεροµηνία του 1919 ήταν που ο Μουσταφά Κεµάλ (ο οποίος µετέπειτα πήρε το προσωνύµιο Ατατούρκ) αποβιβάστηκε στη Σαµψούντα σηµατοδοτώντας, ουσιαστικά, την έναρξη της δεύτερης, και τελικής, φάσης της ποντιακής γενοκτονίας.
Στις αρχές του 1900, η Οθωµανική Αυτοκρατορία αποτελούσε µία από τις τελευταίες πολυεθνικές αυτοκρατορίες. Χαρακτηριζόταν, µάλιστα, από σαφή καθυστέρηση τόσο στην οικονοµική όσο και στην κρατική, την πολιτική της διάρθρωση. Όταν παντού γύρω της ιδρύονταν και αναπτύσσονταν εθνικά αστικά κράτη, η Οθωµανική Αυτοκρατορία αποτελούσε ένα µεγάλο αναχρονισµό. Ωστόσο, αυτός ο αναχρονισµός υποστηριζόταν από τις µεγάλες δυνάµεις της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Γερµανίας, ακριβώς γιατί ο οθωµανός σουλτάνος συνέχιζε να εξυπηρετεί τα συµφέροντά τους στην Εγγύς και Μέση Ανατολή.
Από την άλλη, την ίδια περίοδο, η οικονοµία της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας βρισκόταν σχεδόν αποκλειστικά σε χέρια µη τουρκικά. Το µεγαλύτερο τµήµα του εµπορικού κεφαλαίου ανήκε σε Έλληνες, Αρµένιους, Εβραίους και Σύριους. „Μετά το 1883, τέσσερις µεγάλοι ελληνικοί τραπεζικοί και εµπορικοί οίκοι της Τραπεζούντας ήλεγχαν µαζί µε το υποκατάστηµα της Τράπεζας Αθηνών σχεδόν όλη την οικονοµία του Ανατολικού Πόντου.“
Σε αυτό το γενικότερο κοινωνικοοικονοµικό πλαίσιο εκδηλώθηκε και επικράτησε το κίνηµα των Νεότουρκων (1908). Πίσω από το αρχικό προσωπείο κάποιων µεταρρυθµίσεων δεν άργησε να φανεί το πραγµατικό πρόσωπο του νεοτουρκικού καθεστώτος. Οι εργατικές και αγροτικές κινητοποιήσεις που πρόβαλλαν κοινωνικά αιτήµατα κατεστάλησαν βίαια από τον οθωµανικό στρατό. Από την άλλη, στο εθνικό ζήτηµα, οι Νεότουρκοι ανακήρυξαν ως επίσηµο δόγµα τους τον «οσµανισµό»: «Τυπικά, “οσµανισµός” σήµαινε ισότητα για όλους τους υπηκόους του σουλτάνου µπροστά στο νόµο, αλλά στην ουσία οι Νεότουρκοι αρνούνταν πως υπάρχει εθνικό ζήτηµα στην Τουρκία και ήθελαν να αφοµοιώσουν µε τη βία τις εθνικές µειονότητες».
Το εθνικό ζήτηµα και όσα οδήγησαν στη γενοκτονία τόσο των Αρµενίων όσο και των Ποντίων, αλλά και στη Μικρασιατική Καταστροφή, υπήρξαν άρρηκτα συνδεδεµένα µε το ζήτηµα της κυριαρχίας της τουρκικής αστικής τάξης στο γεωγραφικό χώρο της Μικράς Ασίας, τον οποίο η ίδια θεωρούσε «δικό» της και τον διεκδικούσε από τους Ελληνες και Αρµένιους οµολόγους της.
Σε αυτό το εκρηκτικό πλαίσιο, η εµπλοκή των µεγάλων δυνάµεων, για τη διασφάλιση ή επέκταση της οικονοµικής τους διείσδυσης και εκµετάλλευσης της Μικράς Ασίας, λειτούργησε ως πυροκροτητής. Οι Νεότουρκοι, µαζί µε το σουλτανικό καθεστώς, κατέληξαν στο να προωθήσουν τα συµφέροντά τους µέσα από τη συµµαχία τους µε τη Γερµανία, στην οποία παραχώρησαν πολλά οικονοµικά προνόµια.
Δυστυχώς, η βίαιη εκτόπιση ή εξολόθρευση ολόκληρων λαών προς εξυπηρέτηση οικονοµικών και πολιτικών συµφερόντων δεν ήταν, ούτε είναι, κάτι το πρωτόγνωρο στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Το 1911, στο συνέδριο των Νεοτούρκων στη Θεσσαλονίκη πάρθηκε η απόφαση ότι „Αργά ή γρήγορα θα πρέπει να ολοκληρωθεί η πλήρης οθωµανοποίηση όλων των υπηκόων της Τουρκίας. Και ασφαλώς, είναι ολοκάθαρο ότι αυτό δεν θα µπορέσει να γίνει µε την πειθώ και, κατά συνέπεια, θα πρέπει να προσφύγουµε στην ένοπλη βία… Το δικαίωµα των άλλων εθνοτήτων να έχουν τις δικές τους οργανώσεις θα πρέπει να αποκλειστεί… Οι εθνότητες είναι αµελητέες ποσότητες.“ Οι πραγµατικές διαθέσεις και οικονοµικές στοχεύσεις των Νεοτούρκων φάνηκαν πολύ γρήγορα: την ίδια χρονιά, του 1911, µεθοδεύεται άτυπο εµπορικό µποϊκοτάζ µε στόχο τις ελληνικές και αρµενικές επιχειρήσεις.
Οι Βαλκανικοί Πόλεµοι του 1912-3 και οι µεγάλες εδαφικές απώλειες που σήµαναν για την Οθωµανική Αυτοκρατορία, αλλά και οι προεργασίες για το ξέσπασµα του Α΄ Παγκόσµιου Πολέµου (1914-8) έδωσαν την τελική μορφή στην εκκαθαριστική πολιτική των Νεοτούρκων έναντι των µειονοτήτων. Οι διωγµοί εκδηλώθηκαν αρχικά µε τη µορφή σποραδικών κρουσµάτων βίας, καταστροφών, απελάσεων και εκτοπισµών. Πολύ γρήγορα, όµως, έγιναν πιο συστηµατικοί, πιο οργανωµένοι και εκτεταµένοι και στρέφονταν τόσο κατά των Ελλήνων όσο και κατά των Αρµενίων. Εµπνευστής και εγκέφαλος αυτής της επιχείρησης γενοκτονίας τέθηκε ο Μεχµέτ Ταλαάτ, υπουργός των Εσωτερικών, έπειτα από µια σύσκεψη ηγετικών στελεχών της νεοτουρκικής κυβέρνησης, στις 8 Μάη του 1914. Η είσοδος της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας στον Α΄ Παγκόσµιο Πόλεµο στο πλευρό των Γερµανών σήµαινε ότι οι σχεδιασµοί της τουρκικής αστικής τάξης και των Νεοτούρκων σε βάρος των µειονοτήτων έπρεπε να επιταχυνθούν. Καθόλου τυχαία, η περίοδος του Α΄ Παγκόσµιου Πολέµου, 1914-9, θεωρείται η πρώτη από τις δύο φάσεις της γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισµού.
Ένα από τα χαρακτηριστικά αυτής της πρώτης φάσης ήταν η επιστράτευση και τα τάγµατα εργασίας. Στις 20 Ιουλίου 1914 κηρύχτηκε γενική επιστράτευση όλων των εθνών της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας. Πολλοί Πόντιοι, µη θέλοντας να καταταγούν στον οθωµανικό στρατό, κρύβονταν, ενώ πολλοί από εκείνους που στρατεύτηκαν, λιποτακτούσαν. Ο λόγος ήταν, φυσικά, τα τάγµατα εργασίας. Τα επονοµαζόµενα και αµελέ ταπουρού επανδρώνονταν από χριστιανούς στρατιώτες και στέλνονταν στα βάθη της Μικράς Ασίας, υποτίθεται για να κάνουν στρατιωτικά έργα. Ωστόσο, ήταν τόσο άθλιες οι συνθήκες ζωής, τόσο λίγη η τροφή και τόση η κακοµεταχείριση, ώστε ελάχιστοι επέζησαν. Τα αµελέ ταπουρού ήταν, στην πραγµατικότητα, τάγµατα εξόντωσης των στρατευµένων χριστιανών. Σοβαρό µερίδιο ευθύνης είχαν και οι γερµανοί στρατιωτικοί εµπειρογνώµονες που έδωσαν τη συγκατάθεσή τους στην ίδρυση των ταγµάτων εργασίας, ενώ συµβούλευσαν τους Νεότουρκους και για τη µαζική εκτόπιση µεγάλου αριθµού χριστιανικών πληθυσµών από τα µικρασιατικά παράλια επικαλούµενοι αµυντικούς λόγους.
Εκπληκτική εκδήλωση για τη γενοκτονία από το Σύλλογο Ποντίων Ευόσμου «Παναγία Κρεμαστή»
«Ο Σύλλογός μας αγκαλιάζει τους πρόσφυγες και τους ξεριζωμένους όπου γης»
“Οι Κύπριοι ξεριζώθηκαν για τους ίδιους ακριβώς λόγους που ξεριζώθηκαν οι Έλληνες του Πόντου”
“Τους Σύριους τους ξεσπιτώνουν για τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της Ανατολίας”